ΞΕΝΟΙΑΣΤΟΣ ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ: Ludwig Van Beethoven - Κουαρτέτο εγχόρδων Νο. 14 in C# minor Op. 131

Ο τωρινός χρόνος κι ο περασμένος χρόνος

Είναι ίσως και οι δύο παρόντες στο μελλούμενο χρόνο,

Κι ο μελλούμενος χρόνος περιέχεται στον περασμένο χρόνο.

Άν όλος ο χρόνος είναι αιώνια παρών

Όλος ο χρόνος δεν μπορεί να εξαγοραστεί.

Τέσσερα κουαρτέτα, T. S Eliot

Ο T. S. Eliot έγραψε το καλύτερο του ποίημα, τα τέσσερα κουαρτέτα, εμπνευσμένος από τα τελευταία κουαρτέτα εγχόρδων του Ludvig Van Beethoven. "Έχω το A minor κουαρτέτο στο γραμμόφωνο" έγραψε το 1931 στον φίλο του ποιητή Stephen Spender, "θα ήθελα πολύ να αποτυπώσω κάτι από αυτά σε στίχους πριν πεθάνω"

Ανάμεσα στα διάφορα είδη μουσικών έργων της κλασσικής μουσικής, όπως είναι οι συμφωνίες, τα κοντσέρτα, οι σονάτες κλπ, ιδιαίτερη θέση κατέχουν τα κουαρτέτα εγχόρδων. Τα κουαρτέτα εγχόρδων, έργα βαθιά συναισθηματικά, είναι βασικά μουσική δωματίου, και εκτελούνται από 2 βιολιά, μία βιόλα και ένα τσέλο. Με αυτό το είδος ασχολήθηκαν σχεδόν όλοι οι μεγάλοι μουσουργοί, σε μικρή ή μεγαλύτερη έκταση, και παρουσίασαν με αυτά μερικά από τα καλύτερα τους έργα.

Από όλα τα έργα που έγραψε ο Ludwig Van Beethoven, ο Τιτάνας αυτός της μουσικής, τα πιο "εσωτερικά", πλημμυρισμένα από όλα τα συναισθήματα ενός ανθρώπου με τόσο έντονη
και ταραχώδη ζωή, είναι τα 16 κουαρτέτα εγχόρδων. Τα έργα αυτά θεωρούνται τα καλύτερα κουαρτέτα εγχόρδων που έχουν γραφτεί, ιδιαίτερα τα τελευταία 5 που γράφτηκαν τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Έργα που ξεπερνούν, οτιδήποτε αυτός ή άλλος μουσικός είχε ή έχει ποτέ συνθέσει. Ακούγοντας αυτές τις νότες, καταδυόμαστε βαθιά μέσα στην ψυχή, αυτού του δύσκολου και οξύθυμου άνδρα, που είναι τώρα εντελώς κουφός. Απογυμνώνεται, εκθέτοντας τα συναισθήματα του σε μας, με τέτοιο τρόπο που οι λέξεις δεν μπορούν ποτέ να εκφράσουν.

Από αυτά τα εξαίσια έργα, αυτό που ο ίδιος θεωρούσε το καλύτερο, είναι το Νο.14 κουαρτέτο in C# minor Op. 131 . Αυτό, που όταν το άκουσε ο μεγάλος Franz Schubert αναφώνησε "Μετά από αυτό, τι μένει σ' εμάς να γράψουμε πλέον". Επίσης ο Schubert όταν αισθανόταν να έρχεται το τέλος του, εξέφρασε την τελευταία του μουσική επιθυμία, να ακούσει αυτό το κουαρτέτο. Η επιθυμία του αυτή εκπληρώθηκε από τον φίλο του βιολονίστα Karl Holz, ο οποίος μάλιστα δήλωσε "ο Βασιλεύς της αρμονίας έστειλε στον Βασιλέα του τραγουδιού μια φιλική προσφορά για την διέλευση".

Παρομοίως ο Robert Schumann το χαρακτήρισε ως "μεγαλείο που δεν μπορούν να εκφράσουν τα λόγια" και "στο απώτατο όριο όσων έχουν μέχρι σήμερα επιτευχθεί από την ανθρώπινη τέχνη και φαντασία"

Το έργο γράφτηκε από το 1825 μέχρι το καλοκαίρι του 1826, και ήταν το προτελευταίο έργο που έγραψε ο Beethoven (πέθανε το 1827). Αποτελείται από 7 μέρη, τα οποία παίζονται χωρίς διακοπή.

Τα μέρη είναι:

1. Adagio ma non troppo e molto espressivo

2. Allegro molto vivace

3. Allegro moderato – Adagio

4. Andante ma non troppo e molto cantabile – Più mosso – Andante moderato e lusinghiero – Adagio – Allegretto – Adagio, ma non troppo e semplice – Allegretto

5. Presto

6. Adagio quasi un poco andante

7. Allegro

Χειρόγραφο του έργου

Το κουαρτέτο Op. 131 είναι ένας χρονικός περίγυρος της ανθρώπινης ψυχής, που με αφετηρία την βαθιά μελαγχολία φθάνει τον υψηλό στοχασμό, για να καταλήξει ο αιώνιος Beethoven στο αισιόδοξο σάλπισμα της νίκης. Ακολουθεί ανοδική πορεία και εξυμνεί την επάνοδο στη ζωή, στο μυστήριο της νέας γέννησης.

Το πρώτο μέρος έχει την πιστότερη μελαγχολική έκφραση απ' όσες κατόρθωσε να ζωγραφίσει η μουσική. Όπως δήλωσε ο Richard Wagner "αποκαλύπτει τα πιο μελαγχολικά αισθήματα που μπορεί να εκφράσει η μουσική".

Και ενώ σβήνει αργά το μελαγχολικό πρώτο μέρος, αναπηδά το Αλλέγκρο, το δεύτερο μέρος, σαν την ζωή που βγαίνει από το σκοτάδι. Φαίνεται το χαμόγελο μιας αναστάσιμης αισιοδοξίας.

Το τρίτο μέρος είναι μια σύντομη απλή αλλαγή της εικόνας για να φθάσουμε στο εκπληκτικό τέταρτο μέρος, ένα Αντάντε, του οποίου η φαινομενική μονοτονία παρουσιάζει απίστευτες χρωματικές και συναισθηματικές παραλλαγές, και που φθάνει στο τέλος σε μια βαθύτατη πνευματικότητα. Ο Beethoven εξιστορεί την δική του ευτυχία, την γαλήνη της ψυχής του.

Το πέμπτο μέρος είναι γεμάτο ρυθμό, με μια συγκρατημένη διάθεση στην αρχή, που προχωρά σε μια φρενήρη κατάληξη.

Στο έκτο μέρος ο συνθέτης περνά από μια βαθιά αυτοσυγκέντρωση και μετά φθάνουμε στο

εκπληκτικό έβδομο και τελευταίο μέρος, που είναι ένας καλπασμός με πολλά μαζί αισθήματα, με κυρίαρχο εκείνο της θριαμβικής νίκης, ένας πανηγυρικός ύμνος στη Ζωή. Ο Wagner είχε πει για το τελευταίο μέρος πως είναι ο χορός του σύμπαντος, όπου παραβγαίνουν στο φρενήρη δρόμο τους η άγρια ηδονή, η ερωτική έκσταση, το οδυνηρό παράπονο, η υπέρτατη χαρά, η ηδυπάθεια και ο πόνος.

Το κουαρτέτο εγχόρδων Νο. 14 Op. 131 είναι ένα από τα μέγιστα - ή και το μέγιστο- έργο του Beethoven και μια από τις κορυφές στην ιστορία του πνεύματος.